Güney Kafkasya'da bir Türk devletidir. Kuzeyde Rusya, kuzey batıda Gürcistan, batıda Ermenistan, güneyde İran ve batıda (Azerbaycan'a bağlı olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ile komşu olan) Türkiye ile komşudur. Doğu sınırını Hazar Denizi çizmektedir. Dünyanın en büyük gölü olan Hazar Denizinin bir bölümü Azerbaycan sınırları içinde kalır. Başkent Bakü'nün dışında önemli şehirleri Gence, Lenkeran, Sumgayıt ve Mingeçevir'dir
Yüzölçümü: 86 000 km2 (Topraklarının %20 Ermeni işgali altında bulunan Azerbaycan’da yerlerinden yurtlarından kaçkın olarak yaşayan insanlar on yılı aşkın bir süreden bu yana çadırlarda veya sosyal konutlarda iskana tabidirler).Karabağ sorunu, Azerbaycan ile Ermenistan arasında oldukça uzun bir tarihî geçmişe sahiptir. Halen bir çözüme kavuşturulmayı bekleyen Karabağ sorunu, katliamlar, yerinden edilmeler gibi ciddi insan hakları ihlallerine sebep olmuştur.Karabağ; Ağdam, Terter, Yevlah, Füzuli, Beylegan, Kubatlı, Cebrail, Mingeçevir, Ağcabedi, Hocavend, Şuşa, Hankendi, Laçın, Kelbecer, Hanlar, Gorus, Akdere, Berde, Zengezur ve Had-rut rayonlarından oluşurken Dağlık Karabağ; Hankendi merkez olmak üzere Şuşa, Akdere, Hadrut, Hocavend ve Askeran rayonlarından oluşmaktadır.
Ermeni İşgalleri: 1987 yılından itibaren Ermenistan Azerbaycan topraklarına saldırılara başladı. Ermeniler özellikle 25-26 Şubat 1992’de Hocalı’ya büyük bir saldırı gerçekleştirirken Rusya askerleri onlara yardımcı olmuştur. Böylece Moskova’nın da desteğini arkasına alan Ermeni birlikleri Karabağ ve Azerbaycan’ın diğer topraklarına karşı saldırılarını artırarak 1993 yılı başında Kelbecer ve Laçın koridorunu ele geçirdiklerinde Karabağ’ı Ermenistan’a fiilen bağlamış oldular. Bununla da kalmayarak işgallerini daha sonra Zengilan, Gubadlı, Cebrayil ve Fizuli’ye doğru genişletmişlerdir.Ermeni işgalleri neticesinde Azerbaycan topraklarının yaklaşık olarak %20’sinin işgal edildiği söz konusu süreçte, 18 bin Azerbaycan Türk’ü hayatını kaybederken yaklaşık 20 bin kişi yaralanmış, 50 bin kişi sakat kalmış ve 66’sı çocuk olmak üzere 5101 Azerbaycan Türk’ü ise kayıp veya esir edilmiştir.
Nüfus: 8 997.400 (Azerbaycan nüfusunun %54 e yakın kısmı kentlerde, %46 ya yakın kısmı da köylerde yaşamaktadır. Şehirleşme hızı son dönemlerde oldukça yavaş seyretmekte olup, kentlere fazla hızlı olmasa bile göç almakta, ancak kırsal kesimde nüfus artışı daha yüksek olduğu için denge sürmektedir).
Dili: Azerbaycan Türkçesi
Azerbaycan yeraltı kaynakları bakımından da çok zengin bir ülkedir. Ülkenin en büyük yeraltı zenginlikleri petrol ve doğalgazdır. Yapılan araştırmalara göre karadaki petrol rezervinin %87’si kullanılmış olduğundan petrol ve gaz ağırlıklı olarak Hazar Denizinin derinliklerinden çıkarılmaktadır. Ülkenin diğer önemli yeraltı kaynakları kurşun, çinko, demir, bakır, alüminyum, barit, kobalt, arsenik, mermer, kireçtaşı, siyanit, maden tuzu, kaya tuzu, kuvars, kaolin, taş ocakları v.s.’dir.
Eğitim: Azerbaycan'da eğitimin tüm diğer Türk devlet ve topluluklarına göre çok ileri düzeyde olduğu görülür. 1991 istatistiksel verilere göre 4.775 okulda 1.503.000 öğrenci okumaktadır. Bugün okul sayısı 5.000'e, öğrenci sayısı 1.600.000'e ulaşmıştır. Azerbaycan'da 6.500 kültür tesisi, 4.605 kütüphane, 125 müze, 125 müzik okulu, 43 halk tiyatro salonu, 3.680 kültür evi bulunmaktadır. Okuma yazma oranı %99,5'tir.
0 yorum:
Yorum Gönder